- Είναι η συχνότερη χρόνια δερματοπάθεια των παιδιών. Το 80% των περιπτώσεων είναι ήπια και μέτρια, ενώ το 20% είναι μέτρια προς σοβαρή.
- Έχει ισχυρή κληρονομική προδιάθεση. Μπορεί να συνδυάζεται με αλλεργικό άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργική επιπεφυκίτιδα σε μεγαλύτερη ηλικία και τροφική αλλεργία σε μικρότερη ηλικία στο ατομικό ιστορικό ή το οικογενειακό ιστορικό του ασθενούς.
- Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά συχνότερα εμφανίζεται στη βρεφική και παιδική.
- Στα βρέφη ξεκινά από τον 2ο μήνα της ζωής. Η κύρια εντόπιση είναι στις παρειές (μάγουλα), γύρω από το στόμα, στο τριχωτό της κεφαλής, και στην εξωτερική επιφάνεια των αγκώνων και των κνημών. Στην παιδική ηλικία, η εντόπιση του εκζέματος αφορά κυρίως στις καμπτικές επιφάνειες των άκρων (το εσωτερικό του αγκώνα και πίσω από τα γόνατα), στους καρπούς, στον τράχηλο, στα βλέφαρα και γύρω από το στόμα. Οι βλάβες παρουσιάζουν ερυθρότητα, ξηρότητα και απολέπιση.
Παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν το έκζεμα περιλαμβάνουν:
- Περιβαλλοντικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των αλλεργιογόνων (σκόνη, γύρεις, ακάρεα, τρίχωμα ζώων) και επαφής με ερεθιστικές ουσίες, όπως αυτές που περιέχονται σε σαπούνια, καθαριστικά και σε συνθετικά ή μάλλινα ρούχα.
- Τροφικά αλλεργιογόνα, ιδίως το γάλα, τα σιτηρά, το αυγό και τα φιστίκια
- Απλές ιογενείς λοιμώξεις, όπως το κοινό κρυολόγημα, μπορεί να οδηγήσουν σε έξαρση της ατοπικής δερματίτιδας.
- Πιο σοβαρές λοιμώξεις από βακτήρια ή από ιούς μπορεί να επιβαρύνουν το νόσημα.
- Βακτηριακές λοιμώξεις, κυρίως από σταφυλόκοκκο, μπορεί να επιμολύνουν τις εκζεματικές βλάβες, δίνοντας στο δέρμα μια εικόνα έντονης φλεγμονής με κιτρινωπή χροιά και πυορροούσες βλάβες. Στην περίπτωση αυτή, η χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής είναι επιβεβλημένη.
- Ξηρότητα του δέρματος από ανεπαρκή περιποίηση.
- Ψυχολογικό στρες.
Λόγω του αλλεργικού υποστρώματος, στο 30%-50% των παιδιών εμφανίζεται αλλεργικό άσθμα ή και αλλεργική ρινο-επιπεφυκίτιδα σε μεγαλύτερη ηλικία.
Όσον αφορά στην εξέλιξη της ατοπικής δερματίτιδας, ποικίλλει, και χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες με την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας υπάρχει υποχώρηση της βαρύτητας, ενώ τον χειμώνα έξαρση. Η στενή παρακολούθηση από έναν έμπειρο Δερματολόγο μπορεί να μειώσει τις υποτροπές.
Στο 50% των περιπτώσεων η δερματίτιδα βελτιώνεται στην προσχολική ηλικία, ενώ στο 80% βελτιώνεται/ιάται στην προεφηβική ηλικία. Στο 10%-20% η δερματίτιδα συνεχίζεται διά βίου.
Δυσμενές προγνωστικό σημείο που υποδηλώνει μελλοντική επιμονή της νόσου είναι η εμφάνιση σοβαρής μορφής εκζέματος νωρίς στη ζωή, καθώς και οι συνυπάρχουσες τροφικές ή/και αναπνευστικές αλλεργίες (αλλεργική ρινο-επιπεφυκίτιδα, αλλεργικό άσθμα).
Δεν υπάρχει ριζική θεραπεία για την ατοπική δερματίτιδα, αλλά υπάρχουν πολλοί τρόποι ελέγχου αυτής. Η αντιμετώπιση του εκζέματος στηρίζεται στην πολύ καλή καθημερινή ενυδάτωση της επιδερμίδας με εξειδικευμένα προϊόντα και στην εφαρμογή τοπικών φαρμακευτικών σκευασμάτων (κορτικοστεροειδών και αναστολέων υποδοχέων καλσινευρίνης).
Πρέπει να τονιστεί ότι η σχολαστική και καθημερινή φροντίδα του δέρματος με τα κατάλληλα ενυδατικά, η χρήση βαμβακερών υφασμάτων, η αποφυγή ερεθιστικών καθαριστικών (σαπουνιών και κοινών αφρόλουτρων) είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για τη διατήρηση του εκζέματος σε ύφεση.
Επίσης, επί σύγχρονης παρουσίας τροφικής αλλεργίας ή παρουσίας ευαισθητοποιήσεων σε αλλεργιογόνα, που μπορεί να σχετίζονται με την έξαρση του εκζέματος, κατόπιν συνεκτίμησης από Αλλεργιολόγο, δίνονται κατάλληλες διατροφικές οδηγίες και λαμβάνονται προληπτικά μέτρα ανάλογα με τη φύση των ευαισθητοποιήσεων αυτών.